Έκζεμα

Το έκζεμα ή δερματίτιδα είναι μία φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος σε εξωγενείς ή ενδογενείς παράγοντες. Κλινικά εμφανίζεται ερυθρότητα, κνησμός, ξηροδερμία και ερυθηματώδεις πλάκες ή οζίδια. Το έκζεμα διακρίνεται σε εξωγενές και ενδογενές.

Α. Το εξωγενές έκζεμα ή δερματίτιδα εξ επαφής διακρίνεται στην ερεθιστική Δερματίτιδα από επαφή και στην αλλεργική δερματίτιδα από επαφή.

Η ερεθιστική Δερματίτιδα από επαφή προκύπτει μετά από επαφή με ερεθιστικές ουσίες όπως απορρυπαντικά, σαπούνια, αντισηπτικά και διαλυτικές ουσίες. Η αλλεργική Δερματίτιδα από επαφή προϋποθέτει την επαφή με το αλλεργιογόνο και την ευαισθητοποίηση του δέρματος λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Συχνά αλλεργιογόνα είναι τα μέταλλα (νικέλιο, κοβάλτιο, χρώμιο), τα ελαστικά, οι βαφές, οι κόλλες, οι χρωστικές μαλλιών , τα συντηρητικά, τα αρώματα, ορισμένα φυτά. Η διάγνωση τίθεται κλινικά σε συνδυασμό με την λήψη ενός καλού ιστορικού και επιβεβαιώνεται με αλλεργικά τεστ.

Β. Το ενδογενές έκζεμα έχει ως κύριο εκπρόσωπο την ατοπική δερματίτιδα.

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μία συχνή φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος  πολυπαραγοντικής αιτιολογίας :

• Κληρονομούμενη γενετική προδιάθεση
• Διαταραγμένος φραγμός του δέρματος με αυξημένη απώλεια ύδατος
• Δυσλειτουργία ανοσιακού συστήματος
• Επιρροή περιβαλλοντικών παραγόντων

Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες συγκαταλέγονται  οι κλιματολογικές συνθήκες (κρύο και ξηρό κλίμα, ακραίες αλλαγές θερμοκρασίας, εφίδρωση).  Επίσης ψυχολογικά αίτια με έντονο ψυχικό και σωματικό στρες μπορούν να πυροδοτήσουν μία έξαρση. Επιπλέον παράγοντες επιδείνωσης είναι ερεθιστικοί παράγοντες όπως απορρυπαντικά, σαπούνια και σαμπουάν, τα μάλλινα και τραχιά ρούχα. Συχνά αλλεργιογόνα είναι επίσης το τρίχωμα γάτας, τα ακάρεα σκόνης, η γύρη καθώς επίσης  τα τρόφιμα (γάλα, αυγό, ξηροί καρποί, σόγια) και μικροβιακοί παράγοντες, συνήθως ο σταφυλόκοκκος.

Η κλινική εικόνα της ατοπικής δερματίτιδας παρουσιάζει ξηρό και αφυδατωμένο δέρμα. Επιπλέον υπάρχει κνησμός και ερυθηματώδεις πλάκες στις καμπτικές επιφάνειες του δέρματος, το οποίο συχνά είναι επιμολυσμένο με μικρόβια.

Η θεραπεία περιλαμβάνει πέραν της αποφυγής εκλυτικών παραγόντων και την εντατική ενυδάτωση του δέρματος με ειδικές μαλακτικές και ενυδατικές κρέμες. Η εντατική ενυδάτωση είναι απαραίτητη σε όλες τις μορφές της ατοπικής δερματίτιδας για την αποκατάσταση του επιδερμιδικού φραγμού.  Σε ορισμένες περιπτώσεις με έντονη επιμόλυνση χορηγείται και αντιβιωτική θεραπεία.

Στην θεραπεία οξείας φάσης χρησιμοποιούνται τοπικά ή/και συστηματικά στεροειδή σε συνδυασμό με αντιισταμινικά. Σε αρκετούς ασθενείς βοηθάει και ένας κύκλος συνεδριών με φωτοθεραπεία. Για την πρόληψη υποτροπών της νόσου εφαρμόζονται αναστολείς καλσινευρίνης τοπικά. Σε ασθενείς με βαριά μορφή της νόσου ή με επανειλημένα επεισόδια ατοπικής δερματίτιδας είναι αναγκαία η θεραπεία με κυκλοσπορίνη ή βιολογικούς παράγοντες, που γίνονται υπό στενή παρακολούθηση από τον θεράποντα δερματολόγο.